NIEZBĘDNIK RODZICA

Tematy

• Rodzic jako doradca. Czy to jest możliwe?
• Podejmowanie decyzji. Jak, kiedy, z czyją pomocą?
• Potencjał mojego dziecka. Ale cóż to takiego?

Rodzic jako doradca

• Pierwszym doradcą jest rodzic. To on towarzyszy swojemu dziecku w każdym dniu jego życia
• Dziecięce zabawy są bardzo często pierwszym źródłem informacji o zainteresowaniach dziecka
• Rodzic może obserwować swoje dziecko, rozmawiać z nim, przyglądać się temu, w których obszarach, zajęciach ono czuje się jak przysłowiowa "ryba w wodzie"
• Gdy dziecko jest w wieku szkolnym, to rozmowy z dzieckiem na temat przedmiotów szkolnych, zajęć pozalekcyjnych mogą być kopalnią wiedzy o pasjach dziecka

Rodzice są różni

• Są rodzice, którzy nie docenią swoich kompetencji doradczych, umniejszą ich znaczenie, przydatność. Rodzice często nie mają świadomości jak bardzo mogą pomóc. Po prostu nie czują się doradcami
• Są też tacy rodzice, którzy swoją rolę niejako przerysowują. Nie dostrzegają swojej prawdziwej roli doradczej. Raczej lokują siebie w roli eksperta, narzucającego zdanie
• Jest oczywiście także grupa rodziców, którzy świetnie znajdują się jako doradcy. Słuchają, rozmawiają, ufają swoim dzieciom, motywują je do samodzielnego podejmowania decyzji
• Jest też grupa rodziców, którzy radzą się innych, jak dobrze pomóc swojemu dziecku. Korzystają np. z pomocy doradcy zawodowego

Triada: rodzic – uczeń - szkoła

• Pochodzenie społeczne rodziców, ich doświadczenia zawodowe, tradycje zawodowe w rodzinie, wartości preferowane przez rodziców, ich aspiracje życiowe/zawodowe, postawy i nastawienie do rzeczywistości to te czynniki, które niejednokrotnie rzutują na to, co myślą, co mówią i na co decydują się uczniowie.
• Rodzina stanowi dla dziecka najważniejszy (przynajmniej do pewnego momentu) punkt odniesienia w rozumieniu świata, także tego związanego z pracą zawodową, wykonywaniem zawodu, czy uczeniem się
• To co mówią rodzice, w jaki sposób oceniają zawody, które biorą pod uwagę dzieci, może zdecydowanie odbić się na decyzjach dzieci
• To właśnie rodzice w sposób świadomy, bądź nieświadomy, przekazują informacje swoim dzieciom przez pryzmat swojej wiedzy i własnych doświadczeń

Co dzieje się z nastolatkiem?

• Dojrzewanie, ogromny skok rozwojowy (fizyczny i psychiczny)
• Szukanie odpowiedzi na pytanie „Kim jestem?
• Problemy tożsamościowe
• Próby połączenia ról (dziecka, syna, rówieśnika) w jedną całość
• Dezorientacja
• Trudności w rozumieniu siebie i świata
• Próbowanie się w różnych sytuacjach, poszukiwanie różnych obszarów zainteresowań, podążanie za rówieśnikami

Podejmowanie decyzji

• Podejmowanie decyzji jest to świadomy wybór jednej z co najmniej dwóch możliwości  lub kilku wariantów czegoś co jest przedmiotem wyboru
• Podejmując decyzje skupiamy się głównie na trzech elementach:

- celu,

- konsekwencjach

- ryzyku, jakie wiąże się z podjęciem lub zaniechaniem podjęcia decyzji

Fazy podejmowania decyzji

• Faza rozpoznania i nazywania (Jaki jest problem decyzyjny?)
• Faza projektowania możliwości, wariantów:

- wyznaczanie celów

- analiza i prawidłowe zdefiniowanie problemu

- sformułowanie kryteriów (Posłużą one do weryfikacji i oceny możliwych rozwiązań)

• Faza wyboru (Jaki wariant rozwiązania problemu decyzyjnego jest dla nas najlepszy?)

Styl metodyczny w podejmowaniu decyzji

Charakteryzuje osoby, które:

• podejmując decyzje działają według określonych kroków, etapów lub schematów
• są świadome konsekwencji jaki niesie ze sobą podjęcie lub nie podjęcie decyzji
• wcześniej starają się określić wszelkie ograniczenia
• drobiazgowo analizują alternatywne rozwiązania
• systematycznie poszukują dodatkowych informacji

Styl intuicyjny w podejmowaniu decyzji

Charakteryzuje osoby, które:

• kierują się ogólnymi informacjami o sytuacji a nie szczegółami
• wielokrotnie zmieniają problem i samą decyzję
• równolegle rozważają różne możliwości podejmowania decyzji
• nie działają według planu, etapów czy schematów
• pobieżnie i zwykle szybko analizują różne rozwiązania

Czynniki oddziaływujące na decyzje uczniów

Czynniki wewnętrzne                                                         Czynniki zewnętrzne

Zainteresowania                                                                          Rodzina

Predyspozycje                                                                      Szkoła/nauczyciele

Zdolności, talent                                                            Rówieśnicy, przyjaciele

Umiejętności                                                                      Doradca zawodowy

Temperament

Środowisko jako kontekst (społeczna, ekonomiczna

i polityczna perspektywa) i najbliższe otoczenie

Cechy charakteru                                                           Sytuacja finansowa rodziny

Wartości                                                                                Rynek edukacyjny

Możliwości intelektualne                                                       Rynek pracy

Postawy                                                                                             Moda

Przekonania                                              Sytuacja społeczno  - ekonomiczno-polityczna kraju

Stan zdrowia                                                                                 Przypadek

POTENCJAŁ DZIECKA

• Zainteresowania
• Zdolności/Uzdolnienia
• Umiejętności
• Wartości
• Temperament
• Cechy charakteru
• Możliwości intelektualne
• Stan zdrowia

Zdolności/Uzdolnienia

• Zdolność można traktować jako pewną sprawność do wykonywania , czynności lub możliwości, dzięki którym człowiek zdobywa wiadomości, umiejętności, sprawności
• Wyróżnia się zdolności ogólne, do których zalicza się inteligencję, spostrzegawczość, wyuczalność, wyobraźnię, zręczność, i zdolności specjalne, ukierunkowane przedmiotowo, np. językowe, matematyczne, muzyczne, plastyczne, techniczne czy sportowe
• Zdolności stanowią te różnice między ludźmi, które decydują o niejednakowych rezultatach w uczeniu się i działaniu przy jednakowej motywacji i uprzednim przygotowywaniu się

Umiejętności

• Umiejętności rozumiane są jako „gotowość do świadomego działania, oparta na wiedzy oraz konkretnym ruchowym opanowaniu określonych czynności z możliwością dostosowania ich do zmiennych warunków”
• Umiejętności zawodowe (związane z konkretnym zawodem)
• Umiejętności ponadzawodowe (np. umiejętności komunikacyjne, radzenie sobie ze stresem, wyszukiwanie informacji, zarządzanie czasem, planowanie)

Wartości

• Wartości to podstawowe kryterium – przewodnik w kształtowaniu postaw człowieka w stosunku do wydarzeń, zjawisk, przedmiotów i ludzi. Wartości należą do podstawowych ludzkich przekonań
• Są źródłem motywacji i osobistych standardów działania w danej dziedzinie, świadomym wyobrażeniem tego, co jest godne pożądania, na zdobyciu czego człowiekowi najbardziej zależy.
• Zazwyczaj wartości nie funkcjonują pojedynczo, lecz w świadomości ludzi tworzą określone układy, co prowadzi do utworzenia się indywidualnego systemu wartości.

Temperament

• Temperament to zespół względnie stałych cech, takich jak: tempo procesów psychicznych, pobudliwość, siła i szybkość reagowania, dotyczy głównie emocji i czynności ruchowych przejawiających się w różnych formach działania jednostki (m. in. w aktywności, podatności na zmęczenie, odporności na stres, stałości uczuć)
• Jest najbardziej biologiczną częścią osobowości człowieka
• Podłoże temperamentu stanowi układ nerwowy
• Cechy temperamentu uzależnione są od odziedziczonych i wrodzonych właściwości układu nerwowego i tylko w nieznacznym stopniu są podatne na wpływy otoczenia
• Przykład: Jedni potrafią długo wykonywać monotonne zajęcie, nie odczuwając znużenia, innych po minucie dopada zniecierpliwienie i zniechęcenie

Cechy charakteru

• Słowo charakter oznacza względnie trwałe właściwości postępowania człowieka, w których wyraża się jego stosunek do innych ludzi, do samego siebie, do własnego działania
• To właściwy dla danej jednostki zespół względnie stałych cech osobowości określający jej stosunek do własnych zadań, do innych ludzi i samego siebie
• O ile cechy temperamentu są uwarunkowane czynnikami genetycznymi i raczej nie ulegają modyfikacji, o tyle cechy psychiczne składające się na charakter można kształtować, można nad nimi pracować
• Właściwości charakteru możemy określić poprzez samoobserwację, czyli analizę stosunku, jaki mamy do siebie, szkoły, innych ludzi i rzeczy

Możliwości intelektualne

• Jak dziecko uczy się?
• Jakie ma zasoby wiedzy i umiejętności?
• Jak sobie radzi z nauką szkolną?
• Jakie ma oceny szkolne?
• Czy jego możliwości intelektualne są adekwatne do wymagań stawianych przez wybraną szkołę?
• Czy da sobie radę z nauką w szkole ponadgimnazjalnej czy ponadpodstawowej?

Stan zdrowia

• Jeśli dziecko jest pod opieką jakieś specjalistycznej poradni, to trzeba  zapytać lekarza, czy nie ma przeciwwskazań do wykonywania wybranego przez dziecko zawodu
• Warto poznać przeciwwskazania do wykonywania zawodu, który dziecko chce wybrać
• Zawód, który wybierze dziecko nie może być w kolizji ze stanem zdrowia